18- مطابق آیه دهم سوره فصلت، زمین در دو مرحله، و تقدیر اقوات [عناصر قابل تبدیل به مواد غذایی خاک] آن در چهار دوران انجام شده است که از نظر علمی به مراحل: 1- دوران شهاب سنگ‌ها، 2- دوران برخورد دنباله‌دارهای حاوی آب، 3- دوران آب فشان‌ها، 4- دوران لجنزارها، تقسیم شده است. در عصر لجنزارها با افزایش تدریجی آب در سطح زمین و گِل رُس‌های حاصل در آبگیرهای راکد و متعفن با گازهای سیانیدیِ دوره قبل، و نیز در اثر پیدایش بازهای آلی و تأثیر گل رس در ایجاد نوکلوئیدها، اولین هسته‌های حیاتی پدید آمده است.
در قرآن سه بار به «صَلْصَالٍ کَالْفَخَّار» [خاک رُس خشک، همچون خاکی که در آجرپزی و کوزه‌گری مورد استفاده قرار می‌گیرد] اشاره شده است که دومورد آن پیدایش این گل رس را از لجن‌های متعفن قدیمی شمرده است: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ»[حجر 26 (15:26) ] که منطبق بر نظریات علمی است.
صَلْصَال را گِل خشکی گفته‌اند که محکم شده و با زدن تلنگری به صدا در می‌آید. فَخَّار نیز به گِل پخته [مثل آجر] گفته می‌شود. تشبیه مرحله‌ای از پیدایش حیات در کره زمین به صَلْصَالٍ کَالْفَخَّار، که در نهایت منتهی به پیدایش انسان شد، تشبیهی بسیار متناسب است؛ کوزه‌گران، سفال‌گران و چینی‌سازان خاک رُس چسبنده را پس از الک کردن از ناخالصی‌های ریگ و ماسه آهکی کاملا ورز می‌دهند و پس از فرم دادن آن به اشکال مختلف، نمونه‌های ساخته شده را در کوره حرارت می‌دهند تا خشک و ثابت شود، پیدایش حیات نیز به تعبیر قرآن از گِلی [طین، طین لازب، سلاله من طین، تراب و...] آغاز شد تا به تدریج به کمال وجودی خود رسید. ر ک به «خلقت انسان» نوشته دکتر یدالله سحابی صفحات 182 تا 184 و 289 تا 292.