1- سوره حدید در پنجمین سال هجرت در مدینه نازل شده است. در این سال غزوه خندق [جنگ احزاب]، که بزرگترین ائتلاف یهود و مشرکین علیه مسلمانان به شمار می‌رفت ، اتفاق افتاد و شهر مدینه قریب یک ماه در محاصره دشمن قرار گرفت. جنگ با یهودیان «بنی‌قریضه» نیز به دنبال همین نبرد انجام شد. از طرفی پیام‌های این سوره را می‌توان به عنوان مقدمه‌چینی و زمینه‌سازی وقایع سال بعد [ششم هجری] تلقی کرد که سنه «استئناس» [ریختن ترس] نامیده شده و مسلمانان در طول یک سال حداقل 4 غزوه و 24 سریه را پشت سر گذاشتند [حدود یک سوم کل جنگ‌های پیامبر]. بی‌جهت نیست این سوره «حدید» [آهن] نام گرفته که با آن می‌توان زره و سپر و شمشیر و سایر آلات جنگی ساخت و در معنای لغوی آن «حدید» تیزی و بُرندگی است که در مورد زخم زبان «سَلَقُوکُمْ بِأَلْسِنَهٍ حِدَاد» [احزاب 19] و تیزبینی «فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِید» [ق 22] به کار رفته است. حضرت داود(ع) نیز به فضل الهی به ذوب آهن آگاهی یافته بود و زره‌های دقیق و حساب شده‌ای می‌ساخت «...وَأَلَنَّا لَهُ الْحَدِیدَ أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدِّرْ فِی السَّرْدِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّی بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ» [سبا 10 و 11].
اما محور این سوره، نه اصل جهاد، بلکه انفاق و صدقات برای تأمین هزینه‌های دفاعی در روزگاری است که سازمان منظم ارتشی، سرباز وظیفه و کادر موظف به شکل امروزی وجود نداشت و بودجه و خزانه‌ای هم برای تأمین مخارج جنگی در اختیار نبود. بنابراین بسیج همگانی به هنگام خطر و شرکت عموم مردم در تدارک آذوقه سپاه ضروری به شمار می‌رفت. چنین عملی را قرآن با عنوان «اِنفَاق فِی سَبِیلِ الله» معرفی کرده و هر کجا کلمه انفاق با «سَبِیلِ الله» ترکیب شده همین مفهوم را می‌رساند. به این ترتیب در این سوره تأکید فراوانی بر: انفاق، صدقات، قرض‌الحسنه، و از جهت منفی: بُخل، آرزوهای نفسانی و بهره‌های دنیایی شده است.
شش آیه نخست این سوره از مهمترین فرازهای توحیدی قرآن است که در فضیلت آن سخنان نغزی از اهل بیت پیامبر(ص) نقل شده و جا دارد بسیار مورد تأمل و تدبّر تلاوت کنندگان قرار گیرد. این شش آیه شامل 20 وصف از صفات ذات ذوالجلال و الاکرام خدا و جلوه‌هایی از افعال او در جهان هستی است که با 20 نام نیکو مزیّن گشته است [الله 3 بار، علیم 2 بار، عزیز، حکیم، قدیر، اول، آخر، ظاهر، باطن، بصیر و نیز 7 بار «هو» در اشاره به او]. این آیات و نیز دو آیه انتهای سوره حشر و سوره اخلاص مهمترین مباحث توحید را تشکیل می‌دهند.
این شش آیه به طور خلاصه و اجمال به شش اصل توحیدی اشاره دارند:
1- تسبیح همه موجودات جهان برای خداوند فرادست فرزانه،
2- حاکمیت امر خدا در چرخه حیات و مرگ و قدر و اندازه مترتب پدیده‌ها،
3- اول و آخر، ظاهر و باطن، و علیم بودن خدا بر همه چیز،
4- آفرینش جهان هستی در شش دوران و علم و بصیرت خدا بر حرکات پدیده‌ها،
5- حاکمیت امر او در آسمان‌ها و زمین و سیر امور آنها،
6- علم او بر تغییرات شبانه روزی و جریان نور در طبیعت.