6- «شَعَائِرَ» با شعار و شعور و شعر و... با «شَعْر» [موی سر] هم ریشه‌اند. شاعر کسی است که با نازک‌بینی و «موی»سنجی می‌سراید، شعور نیز به درک ظرافت‌ها و نکته‌های پوشیده از فهم عوام گفته می‌شود، و شعائر، اعمال و مناسکی است که شکل نمادین و سمبلیک دارد و فهم آنها نیازمند نازک‌بینی و دیدی شاعرانه می‌باشد. قرآن کلمه شعائر را به غیر از مناسک حج در موضوع دیگری مورد استفاده قرار نداده و در سرآغاز آیات مربوط به این مناسک در سوره حج [آیه 32 (22:32) ]، کل این آداب را شعائر شمرده است: ذَلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ. همچنین زیر مجموعه مناسک را شعائر نامیده است:
الف] صفا و مروه- بقره 158 (2:158) : إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَهَ مِنْ شَعَائِرِ اللهِ...
ب] شتر فربه قربانی- حج 36 (22:36) : وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللهِ...
ج] بیتوته در مشعرالحرام- بقره 198 (2:198) : ...فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْکُرُوا اللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ...
د] صید در حالت احرام- مائده 1 (5:1) و 2: ...غَیْرَ مُحِلِّی الصَّیْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ... لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللهِ...

7- تعداد ماه‌های سال در نظام الهی، 12 ماه است که در 4 ماه آن [محرم، رجب، ذیقعده و ذیحجه] جنگ و ستیز حرام شمرده شده است [توبه 36 (9:36) ]. مشرکین سعی می‌کردند با پس و پیش کردن ماه‌ها، به جنگ و غارت ادامه دهند.

8- «هَدْیَ»، قربانی مخصوص مراسم حج است که گویی به گرسنگان «هدیه» داده می‌شود. در کلمه «هدایت»، رساندن به مقصد مورد نظر می‌باشد و بردن عروس به خانه داماد را هم «هَدْیُ العَروسِ اِلی بَعْلِها» می‌گویند، از این منظر لغوی است که بردن قربانی به مقصد قربانگاه را هَدی می‌نامند. این کلمه 7 بار در قرآن تکرار شده است که مفهوم مقصد معین داشتن در آن منظور می‌باشد؛ هَدْیًا بَالِغَ الْکَعْبَهِ [مائده 95 (5:95) ] ، حَتَّى یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ [بقره 196 (2:196) ]، وَالْهَدْیَ مَعْکُوفًا [فتح 25 (48:25) ].

9- «قَلآئِدَ» جمع قِلادَه، از ریشه قَلْد [تابیدن]، طوق یا طنابی است که به گردن حیوانات در مراسم حج می‌انداختند تا مشخص گردد که برای قربانی است نه مصرف شخصی کاروانیان در سفر. تقلید نیز از همین ریشه و نوعی پیروی و سرسپردگی است.

10- «آمِّینَ» از ریشه «اَمَّ»، آهنگ کسی یا مکانی کردن است. به پیشِ رو اَمام و به رهبر و پیشوا اِمام می‌گویند. «آمِّینَ الْبَیْتَ» کسانی‌اند که آهنگ خانه خدا را کرده‌اند و به سوی آن روانند.

11- فضل خدا همان فزون بخشی‌ها و عنایت‌های بی‌کران اوست که به تناسب شایستگی آن‌ها به بندگان عطا می‌کند. کلمه «فضل» دلالت بر زیادت و فزونی می‌کند، فاضل به کسی گفته می‌شود که دانش او فزون تر از بقیه است.

12- کلمه صید 5 بار و فقط در این سوره آمده است. « فَاصْطَادُواْ» فعل امر در باب افتعال [اصطیاد]، به شکار پرداختن است. حاجیان در روزگاران گذشته پای پیاده و با شتر راهی کعبه می‌شدند و در صحرا پرنده و حیوانات قابل شکار، و در دریا ماهی صید می‌کردند.

13- مشرکین قریش هنگامی که بر مکه مسلط بودند، به نیروی نظامی مانع ورود مسلمانان به خانه خدا می‌شدند و در سال 6 هجری، هزاران مشتاق عازم از مدینه را، که راهی دراز در صحرا را با پای پیاده پیموده بودند، در آستانه مکه برگرداندند. قرآن این عمل ستمگرانه را در آیات متعددی [از جمله: بقره 217 (2:217) ، انفال 34 (8:34) ، حج 25 (22:25) و فتح 25 (48:25) ] محکوم کرده است. پس از فتح مکه توسط مسلمانان، بنا به خصلت دیرینه انتقام و تجاوز، که هنوز در میان تازه مسلمانانی باقی بود، برای پیش‌گیری از اقدام تلافی جویانه، این تذکر داده شده است.

14- در این آیه، «إِثْمِ وَالْعُدْوَانِ» در تقابل با «برِّ وَالتَّقْوَى» قرار گرفته است. در آیه 9 سوره مجادله (58:9) نیز عیناً همین تقابل مشاهده می‌شود. چنین می‌نماید که «اثم» مخالف «برّ»، و «عدوان» مخالف «تقوا» قرار دارد. معنای تقوا و عدوان روشن است؛ اولی پرهیز و کنترل نفس، و دومی، برخلاف آن، تجاوز به حقوق دیگران است. اما «بِرّ»، به نیکی سرشار و بلند نظری و دریادلی گفته می‌شود [همان‌طور که «بَر» به دشت وسیع، و« بُر» به گندم پر خیر و برکت گفته می‌شود]. پس می‌توان «اثم» را مخالف آن، یعنی تنگ نظری، خودخواهی و بدکرداری دانست. اثم به گناهانی بیشتر اطلاق می‌گردد که چنین حالتی در آن‌ها آشکارتر است. مثل زنا، ربا، کم فروشی، کتمان شهادت و امثالهم.