يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَن يَتَـوَلَّهُم مِّنكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِـمِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، یهودیان و مسیحیان را دوست [=همپیمان و پشتیبان خود] نگیرید 155 [زیرا] بعضی از آنها دوست [=هم پیمان] بعضی دیگرند 156 [زیرا پیوند تاریخی و دینی آنها با یکدیگر بسیار نیرومندتر از پیوند با شماست] و هر کس از شما که آنان را به دوستی [=تکیهگاه] بگیرد، از آنها محسوب میشود، مسلماً خدا مردمان ستمگر را به سرانجام [موفقیت] نمیرساند. 157
155- ولایت، نه دوستیهای عادی و روابط اجتماعی معقول و متعارف، بلکه دوستیها و پیوندهای سیاسی سلطهآوری است که استقلال را زایل میسازد. معنای ولایت را جز در ارتباط با مناسبات جامعه قبیلهای عربستان در 14 قرن قبل نمیتوان شناخت و برگردان آن به معادل فارسی «دوستی» رساننده کامل بار معنایی آن نمیباشد. در دوران جاهلیت، در فقدان دولت مرکزی و قانون پذیرفته شده عمومی، «وِلاء» واکنشی در برابر ناامنی و قتل و غارت بود و دوستی میان تعدادی قبیله و همبستگی آنها با یکدیگر، سّد محکمی در برابر غارتگران پدید میآورد. این «ولایت»، شکل ساده روابط سیاسی و پیمانهای نظامی میان چند کشور در روزگار ماست و جنبه فردی آن در کنارجنبه اجتماعیاش بسیار کمرنگ میباشد. در زبان عربی کلمات زیادی وجود دارد که به فارسی دوست یا دوستی ترجمه میشود. مثل: مودّت، قرین، خلیل، رفیق، مصاحب، محاور و... که البته تفاوتهای ظریفی از نظر نوع دوستی و کاربرد آن با یکدیگر دارند. ولایت نیز چنین است. قرآن نه تنها دوستی متعارف با یهودیان و مسیحیان را نهی نکرده، بلکه احسان کردن و داشتن مناسبات عادلانه اقتصادی با آنان را توصیه کرده است. آنچه قرآن نهی کرده، برقراری «ولایت» [دوستی سلطه آور] با اهل کتابی است که با مسلمانان به خاطر دینشان میجنگند و آنان را از سرزمینشان آواره میسازند [ممتحنه 8 (60:8) و 9]. متأسفانه دولتهای به ظاهر اسلامی در صده اخیر، اغلب یا همپیمان و وابسته به بلوک شرق [روسیه و چین] بودهاند، یا بلوک غرب [آمریکا و انگلیس و...] حال آنکه قرآن از «بِطَانَه» [مشاور همراز و نزدیک] گرفتن بیگانگان، مسلمانان را نهی کرده [آلعمران 118 (3:118) ] و آنها را از نفوذ غیرخودیها «وَلِیجَه» در ارکان اجتماعیشان برحذر داشته است [توبه 16 (9:16) ].
156- از نظر قومی و نژادی، یهودیان و مسیحیان از بنیاسرائیل به شمار میروند و نیای مشترکی دارند. شریعت آنان نیز مکمل یکدیگر است و امروز تورات و انجیل در یک جلد چاپ میشوند. از نظر سیاسی نیز حمایت مسیحیان غربی از تأسیس اسرائیل در سرزمین اشغالی فلسطین و حمایت نظامی و سیاسی و اقتصادی آنان از آن کشور، در برابر کشورهای عربی مسلمان، بر کمتر کسی پوشیده است.
157- هدایت، نه راه«نمایی»، بلکه «راه»بری و رساندن به مقصود است و «قوم ظالم» ستمگرانیاند که مؤمنین سُست باور با تکیه بر آنان میخواستند از شرّشان در صورت پیروزی بر مسلمانان در امان باشند، تأکید بر این که خدا مردم ستمگر را به مقصود نمیرساند، پوشالی نمایاندن چنین پناهی است. ممکن است صفت ظالم به چنان سُست باورانی نیز اطلاق گردد.