فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُـولُونَ نَخْشَى أَن تُصِيبَنَا دَائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَن يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَيُصْبِحُوا عَلَى مَا أَسَرُّوا فِي أَنفُسِهِمْ نَادِمِينَ
ـ [با این حال] کسانی [=منافقانی] را که در دلشان مرض است 158 میبینی که در [پناه حمایت] آنها میشتابند 159 و [در توجیه این بیگانهپناهی] میگویند: میترسیم حادثه ناگواری [با شکست مسلمانان یا قحط سالی و امثالهم] پیش آید! 160 [اما] امید است خدا پیروزی یا امری [=موقعیت و شرایط مناسبی؛ برای مسلمانان] پیش آورد و آنان از آنچه در دل خویش پنهان میداشتند [=بدگمانی نسبت به وعدههای پیامبر و ارتباط با بیگانگان] پشیمان گردند.
158- اصطلاح «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ» جمعاً 10 مرتبه در قرآن تکرار شده که بیانگر نوعی دورویی، و معرف تفاوت منافقین با مؤمنین راستین میباشد، در سه مورد از این 10 مرتبه، منافقین را از کسانی که در دلشان مرض است جدا کرده است [انفال 49 (8:49) ، احزاب 12 (33:12) و 60 (33:60) ]. از این تفکیک معلوم میشود هر یک از این دو عنوان نشانگر حالت روحی ویژهای است؛ نفاق نشانهای از دوروئی و تفاوت ادعا با عمل است، اما بیمار دلی، از سوء نیت، خبث طینت و قصد خیانت نیز حکایت میکند.
159- مشتقات کلمه ولایت 12 بار در این سوره تکرار شده که از بقیه سورهها بیشتر است. چنین توجّه و تمرکزی، اهمیّت محوری و کلیدی این کلمه را در سوره مائده نشان میدهد [آیات: 43، 49، 51 سه بار، 55، 56، 57، 80، 81، 92، 107].
160- «دَوَائِرَ» جمع دائره، از ریشه دور [گردش] میباشد. خانه را از آن جهت «دار» گفتهاند که دیواری دور آن را میگیرد و حفاظت میکند، شهرها را نیز «دِیار» میگویند که در روزگار گذشته دارای برج و بارو و حصاری دائره مانند بودند. اما منظور از دوائر، یا دائره، حوادثی است که در جهان جریان دارد و میگردد و کسی از آن مصّون نیست. مثل: سیل، زلزله، بیماری، قحطی، جنگ و... علاوه بر این آیه، در آیه 98 سوره توبه (9:98) و آیه 6 سوره فتح (48:6) نیز کلمه «دائره» آمده است. در هندسه نیز دایره حالت حصار و بستن فضا دارد.