247- آنچه در این آیه تحریم شده است، ظاهراً کشتن شکار است، نه صید و نگهداری آن. بدیهی است وقتی نتوان شکار را کشت و به مصرف رساند، صید آن منتفی می‌گردد و بسیار بعید است مسافر حج بخواهد شکاری را برای مصرف پس از مراسم به همراه خود ببرد!

248- منظور این است که اگر فرضاً بُز کوهی فربهی را شکار کرده است، کمتر از ارزش آن قربانی نکند و ارزیابی آن را به دو نفر عادل واگذار نماید.

249- رسیدن قربانی به [قربانگاه نزدیک] کعبه، جنبه زمانی و مکانی دو جانبه دارد؛ تا هم مقارن پایان مراسم باشد، که اوج آن انجام قربانی است، و هم در بزرگترین گردهمایی در منا باشد، که به مصرف عام نیازمندان [نه مصرف خصوصی کاروان خودی] برسد. برای معنای «هَدْی» می‌توانید به پاورقی شماره 8 این سوره (5:2) رجوع کنید.

250- جریمه‌های سه‌گانه تعیین شده، برحسب امکانات [قربانی، اطعام، روزه]، فلسفه و دلیلی جز تقویت عزم و اراده شخصی که نتوانسته با غلبه بر تمایلات نفسانی خود از ریختن خون حیوانی در حالت احرام خودداری کند، ندارد.

251- به گفته اهل لغت، اصل «وَبال» از «وَبْل» به معنای شدّت است و از این منظر باران شدید و تند را «وابِل» می‌گویند [بقره 264 (2:264) و 265]. «وَبال» نیز باران عذابی است که از عواقب اعمال سوء بر سر انسان می‌بارد، بارانی که جز چتر رحمت خدا هیچ پناهی از آن نیست.

252- به فرموده پیامبر مکرم(ص)، اسلام سوابق گذشته را می‌پوشاند [الاسلامُ یَجُبُّ ما قَبلَه]، از جمله در مورد متجاوزین در جنگ [انفال 38 (8:38) ]، رباخواری [بقره 275 (2:275) ]، ازدواج با زن پدر [نساء 22 (4:22) ]، ازدواج با دو خواهر [نساء 23 (4:23) ]، و بالاخره شراب خواری و قمار [مائده 95 (5:95) ]. مهم آینده است که با توبه باید راه آن را هموار کرد.

253- ر ک به پاورقی 172 (5:59) .