يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
[در این صورت] آثار گناهانتان را میزداید17 و شما را [با پاک شدن از گناه] به بهشتهایی که نهرها از زیر آن جاری است، و [همچنین] مساکن مطلوبی در بهشتهایی جاوید در میآورد،18 این است آن پیروزی عظیم.19
17 - «ذنب» اشاره به دنباله و نتیجه کار بد دارد، و غفران، پاک کردن و خنثی کردن عوارض آن است.
18 - در این آیه پس از ذکر پاک شدن از آثار و عوارض گناه و دخول در بهشتی که نهرها از زیر آن جاری است، از مساکن مطبوعی در جنّات عدن یاد میکند که گویا مقام و مرتبه متعالیتر از بهشت است. مشابه همین وصف در آیه 72 سوره توبه (9:72) ، توأم با «رضوان الله»، آمده که هر دو مورد با «ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» ختم شده است.
«مَسَاکِن» جمع مسکن، به مکان سکون و آرامش روح و روان گفته میشود. قرآن انس و الفت گرفتن با همسران را که دلالت بر آرامش باطنی میکند با همین واژه وصف کرده است: اعراف 189 (7:189) - «...وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِیَسْکُنَ إِلَیْهَا...».
19 - «فوز» به معنای رسیدن سلامت و بیخطر به مقصد و «مفازه» اسم مکان یا وسیله چنین موفقیتی است. اگر سقوط از هواپیما مرگآور است، چتر نجات، «مفازه»، و فرود آرام و به سلامت، «فوز» است. دنیا نیز درهای به سراشیبی هوی و هوس است و نجات از دنیاپرستی به مدد مراتبی از ایمان و عمل ممکن میگردد که «مفازه» است و رسیدن به مقصد را نیز فوز مینامند.
فوز و فلاح را رستگاری معنا میکنند، ولی تفاوتی در میان این دو واژه وجود دارد؛ فلاح از ریشه «فَلَحَ» شکفتن و شکوفا شدن استعدادهای بالقوه معنوی در نفس آدمی است که در زندگی دنیا باید تحقق یابد، اما فوز به سلامت رسیدن به مقصود و نجات یافتن از خطرات مسیر است. اعراب به بیابان و صحاری کویری مفازه میگفتند و عبور سلامت از چنین صحاری سوزانی را فوز مینامیدند.