21 - از این آیه تا انتهای سوره نگاه کلان سوره از آسمان‌ها و زمین، منکران اُمت‌های گذشته و مخاطبین معاصر پیامبر، متوجه کانون خانواده، به عنوان آجرهای اولیه بنای جامعه می‌شود و تعارضات ایمانی و اخلاقی را در این کانون تبیین می‌نماید. شأن نزول این آیه گواهی می‌دهد که در آن اوضاع و احوال مصیبت‌بار، همسران و فرزندانی مانع پیوستن همسر یا پدر خود به همراهان پیامبر می‌شدند. علاوه بر آن، دلبستگی به «اموال» نیز در کنار پیوند با «اولاد»، انگیزه دیگری برای بازداشتن مؤمنین از راه دشوار ایمان محسوب می‌شد و از این روی تذکر به «فتنه» [آزمایش] بودن اموال و اولاد و تأکید بر عظمت پاداش خدایی بسیار ضروری بوده است.
گرچه رسیدگی به همسر و فرزند از بدیهی‌ترین وظایف مرد است، اما اگر همین فریضه مانع انجام فرایض مهمتری گردد و در تعارض با فرمان الهی قرار گیرد، اصرار همسر و فرزند برای بازگرداندن شخص از راه خدا دشمنی با او محسوب می‌شود. با این حال مخالفت و ممانعت همسر و فرزند نمی‌تواند موجب بدرفتاری با آنان گردد.

22 - حذر کردن در «فَاحْذَرُوهُمْ»، دور شدن و قهر کردن نیست، بلکه مراقبت و احتیاط در مناسبات فیمابین است. برحذر بودن از چیزی یا کسی، احتیاط کردن و مراقبت از آسیب احتمالی آن است. سپر و زره جنگی نیز حِذری است که سرباز را در برابر تیر و کمان دشمن حفظ می‌کند.

23 - سه مرحله: عفو، صَفح، و غَفر [تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا]، که در این آیه به مؤمنان توصیه شده، سه مرتبه و مقام بلند اخلاقی است؛ عفو، صرف‌نظر کردن از انتقام است؛ صفح، از صفحه دل پاک کردن و به روی خود نیاوردن است، که گامی است بالاتر از عفو؛ و بالاخره غفر، و غفران و مغفرت، از ریشه غَفَرَ، پاک کردن بدی با خوبی است، همچون زدودن زنگار از ظرف و جلا و جلوه دادن آن.

24 - صفت «رحیم» به معنای دل‌سوزی و توجه ویژه، گام یا بال چهارم پرواز به افق‌های بلند انسانیت و اخلاق است که سالک نه تنها مخالف را عفو می‌کند و بدی او را با خوبی جبران می‌کند، بلکه دلش نیز می‌سوزد و او را مورد محبّت قرار می‌دهد!