9- در قرآن 40 بار در وصف بهشت، جمله: «تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» تکرار شده که نمادی است از جریان داشتن دائمی حیات و سبز و خرمی بهشت. بدیهی است چنین وصفی برای ساکنین صحاری سوزان عربستان و مردمان حاشیه کویر بسیار مطبوع‌تر و دل‌انگیزتر از احساس مردمان ساکن در جنگل‌ها و سواحل دریاها می‌باشد. بنابراین به جای توجه به باغ‌هایی که از زیر آن نهرهای آب جاری است، باید به ظرف زمانی و مکانی و قالب فرهنگ قومی این آیات توجه کرد و پیام امروزی آن را، که دلالت بر سبز و خرمی زندگی بهشتیان و جریان داشتن دائمی عامل چنان خرمی می‌کند، دریافت کرد. نهرهای جاری محصول همان حَسَنات جاری و خیر و خدمات مستمری است که مؤمنین در زندگی دنیا داشتند. طبق آیه 35 سوره رعد (13:35) ، چنین وصفی از بهشت برای فهم دنیایی ما به حالت «تمثیلی» آمده است.

10- «أَیْمَانِ» جمع یمین [دست راست] نماد خجستگی و برکت و قدرت است. دویدن نور « یَسْعَی نُورُهُمْ»، همان تابش و روشن کردن راه است. اما تعبیر «بَیْنَ أَیْدِیهِمْ» دلالت بر نشان دادن راه رشد و پیشرفت آینده می‌کند، و جمله «بِأَیْمَانِهِمْ» هم روشن کردن سمت راست را نشان می‌دهد که نماد خجستگی و راستی است، وهم نشانی از اَیمان، یعنی پایبندی به پیمان‌های الهی دارد. یعنی به دلیل همین سوگندها و تعهدات صادقانه است که راه آینده‌شان نورانی شده است. [والله اعلم]
همان‌طور که نور چراغ در تاریکی شب راه را روشن و رسیدن به مقصد را ممکن می‌سازد، نور اعمال مؤمنین شایسته‌کار در آخرت به گونه‌ای مجازی راه رهایی از عذاب و رسیدن به سعادت را مقدور می‌سازد. تشبیه اعمال دنیایی نیکان به نور رهگشا در آخرت را در آیات دیگری نیز می‌یابید، از جمله: زمر 22 (39:22) - «أَفَمَنْ شَرَحَ اللهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّه...»، انعام 122 (6:122) - «أَوَمَنْ کَانَ مَیْتًا فَأَحْیَیْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا یَمْشِی بِهِ فِی النَّاس...»، حدید 12 (57:12) - «یَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ یَسْعَى نُورُهُمْ بَیْنَ أَیْدِیهِم...»، حدید 13 (57:13) - «یَوْمَ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انْظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ قِیلَ ارْجِعُوا وَرَاءَکُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا...»، حدید 28 (57:28) - «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَیَجْعَلْ لَکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِه...».

11- همان‌طور که در پاورقی قبل ذکر گردید، تشبیه اعمال صالحان در دنیا به نور روشن کننده راه سعادت در آخرت، تأثیر عملکرد دنیایی را در ادامه راه رشد و کمال در عالم بعدی نشان می‌دهد. دعای پیامبر و مؤمنین برای به تمام و کمال رساندن نورشان، دلالت بر همین تداوم راه کمال به سوی خدا در آخرت می‌کند.