قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَن يَأْتِيكُم بِمَاءٍ مَّعِينٍ
بگو: آیا هرگز به این [حقیقت] اندیشیدهاید که اگر آب [در دسترس] شما در اعماق زمین فرو رود، کیست که برای شما آب جاری56 پدید آورد؟
56 - این موضوع که آب در سفرههای زیرزمینی در عمق قابل حصولی ذخیره میگردد، خود از مشیتهای حکیمانه خداست. اگر فقط در سطح زمین جریان مییافت، آلوده و تبخیر میشد و اگر در اعماق بیشتری میرفت، پیش از ساخت موتورهای برقی، امکان دستیابی به آن نبود. آیه 41 سوره کهف (18:41) «أَوْ یُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَنْ تَسْتَطِیعَ لَهُ طَلَبًا» نیز اشاره به همین معناست.
«معین» جمعاً 4 بار در قرآن به کار رفته است که 2 مورد آن به چشمههای آشکار دنیایی اشاره دارد [ملک 30 (67:30) و مؤمنون 5 (23:5) ] و 2 مورد دیگر که با کلمه جام [کأس] همراه شده است، به چشمه جاری اعمال نیکوی آدمی در آخرت مرتبط میباشد [به آیات 5 (76:5) تا 8 سوره انسان مراجعه کنید].
اولین کلمه این سوره «تَبارَک» است که با ذکر نعمتهای بیکران ربّ «رحمن» و نظم و تقدیری که بر ملک او حاکم است آغاز گردید و آخرین کلمه سوره «مَاءٍ مَعِین»، اشاره به آب جاری و جوشانی دارد که منشأ حیات و حرکت میباشد. زندگی همه موجودات زنده وابسته به آب است و بدون آب هیچ موجودی زنده نمیماند. خداست که آب را از آسمان نازل کرده و به حالت جاری [در رودخانهها] یا ذخیره شده در سفرههای زیرزمینی [منابع و مخازن زمین- حجر 22 (15:22) و زمر 21 (39:21) ] برای ما نگه داشته است، به راستی اگر جنس لایههای زمین به گونهای بود که آب، همچون نفت، به اعماق دور از دسترس میرفت و به صورت چشمه و قنات جاری نمیشد، چه کسی آن را برای ما بیرون میآورد؟
«فَسُبحَانَ الله بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ».