وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
و برای کسانی که به پروردگارشان کفر ورزیدند [نیز، همچون شهاب سنگهای از مدار خارج شده] عذاب دوزخ است که بد سرانجامی است.19
19 - در پی هم آمدن «عَذَابَ السَّعِیر» برای اجرام یا اشعههای وارد شده بر زمین، با عذاب جهنم برای منکران ربوبیّت خدا، نکتهای قابل توجه است. همانطور که نظام و سیستم تعبیه شده در طبقات هفتگانه جوّ مانع ورود اجرام یا اشعهها و عناصر «رانده شده» [شیاطین] به زمین شده و آنها را میسوزانند، نظام آخرت به گونهای است که مانع ورود انسانهای «رانده شده از حق» [عاری از خیر و خاصیت] به بهشت میشود. در حقیقت مثالی که از مکانیسم حفاظتی هفت آسمان در آیه 6 سوره ملک زده شده، مقدمهای است برای آیات 7 تا 12 درباره عذاب جهنم.
منظور از کلمه «شیاطین»، ابلیس و اعوان و انصار او نیست، بلکه همانند کلمه «دنیا» معنای لغوی آن را، که در بسیاری از آیات به همین مفهوم به کار رفته، باید در نظر گرفت. «شیطان» صفتی است برای ابلیس به خاطر دور شدنش از حق.
معنای «صیرورت»، شدن و تحوّل یافتن و رسیدن است. اهل لغت «مصیر» را مصدر میمی و اسم مکان به معنای بازگشتگاه گرفتهاند. اما «مصیر» با «مرجع» و «مسیر» فرق دارد؛ در این واژه، توجه به سرانجام تحولات و محصول فرآیند مورد نظر است. مشتقات این واژه 29 بار در قرآن تکرار شده است. مثل: الی الله تصیر الامور، الیک المصیر، الی الله المصیر، الی المصیر، الینا المصیر، بئس المصیر، ساءت مصیرا، مصیرکم الی النار؛ و نیز 14 بار با جملات بئس المصیر، ساءت مصیراً، به سیر تحوّل و سرنوشت ستمگران و کافران اشاره شده است. صیرورت و سرنوشت متّقین نیز در فرقان 15 (25:15) ذکر شده است: «قُلْ أَذَلِکَ خَیْرٌ أَمْ جَنَّهُ الْخُلْدِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ کَانَتْ لَهُمْ جَزَاءً وَمَصِیرًا».