كَذَلِكَ الْعَذَابُ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ
این چنین است عذاب [=درد محرومیت از رسیدن به مطلوب] و مسلماً عذاب41 آخرت، اگر علم داشتند، بزرگتر از این است.
41 - روشنترین معنای «عذاب» را از این آیه میتوان دریافت؛ کسی آن باغداران بخیل را عذاب نکرد، عذاب آنان همان احساس محرومیت از برداشت محصول و دستِ خالی ماندن پس از یکسال هزینه و زحمت و زیان بود. این تمثیلی است برای فهم عذاب آخرت، که البته به مراتب زیانآورتر است. آن باغداران فرصت داشتند سال بعد زیان خود را جبران کنند، اما پس از مرگ عمر دوباره به کسی نمیدهند و محرومیت ابدی از مواهب ایمان و احسان، اگر انکارکنندگان بدانند، اکبر است «وَلَعَذَابُ الْآخِرَهِ أَکْبَرُ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ».