48 - اصطلاح «یُکْشَفُ عَنْ سَاق» به گفته مفسران، به نقل از ابن‌عباس، و او نیز به استناد اشعار و ادبیات عرب، استعاره‌ای است از شرایط سخت و وخیم که برای دور شدن از خطر لباده‌های بلند و گشاد خود را بالا برده و به کمر می‌بستند تا راحت بدوند. در ادبیات عرب اصطلاح «قامَتِ الحَربُ عَلی ساقٍ» بیان شدت گرفتن جنگ بود.
در کلام حکمت‌آمیز امام علی(ع) نیز آمده است: «خداوند ادای شکرش (بهره‌برداری بهینه از نعمات) را از شما طلب کرده و امر خویش (اختیار و اراده انتخاب) را میراث شما ساخته و در میدان مسابقه زندگی مهلت داده تا در ربودن جایزه نفیس او (بهشت نعمت و رضوان الهی) به رقابت بپردازید. پس بندهای کمر را محکم ببندید و بلندی ردای خویش جمع کنید که عزیمه با ولیمه (کارهای جدّی با سورچرانی) جمع نمی‌شود؛ چه بسا خواب، یاد تصمیمات روز را نقض می‌کند و تاریکی شب بیداری‌های همّت را محو می‌سازد». نهج‌البلاغه خطبه 241- «وَاللهُ مُسْتَأْدِیکُمْ شُکْرَهُ وَمُوَرِّثُکُمْ أَمْرَهُ وَمُمْهِلُکُمْ فِی مِضْمَارٍ مَحْدُودٍ لِتَتَنَازَعُوا سَبَقَهُ فَشُدُّوا عُقَدَ الْمَآزِرِ وَاطْوُوا فُضُولَ الْخَوَاصِرِ لا تَجْتَمِعُ عَزِیمَهٌ وَوَلِیمَهٌ مَا أَنْقَضَ النَّوْمَ لِعَزَائِمِ الْیَوْمِ وَأَمْحَى الظُّلَمَ لِتَذَاکِیرِ الْهِمَمِ».
آنچه گفته شد، برداشت و تفسیری است که ظاهراً مفسرین بر آن اجماع دارند، اما ممکن است اصطلاح «یُکْشَفُ عَنْ سَاقٍ» معنایی مجازی هم داشته باشد، به خصوص با نکره آمدن کلمه ساق، و مفهوم حرکت، جریان یافتن و سوق دادن در کلیه مشتقات این کلمه، بتوان برداشتن آزمایشی و موقت موانع سجده را که مختص زندگی دنیایی (دارالعمل) بود، در آخرت (دارالجزاء) تصوّر کرد (والله اعلم).

49 - معنای سجده، در خدمت پدیده برتر درآمدن است، و اگر در قرآن به دفعات به سجده ماه و خورشید و کوه و درخت و سایر موجودات در آستان پروردگار اشاره شده، معنایش رام و تسلیم شدن و در خدمت مشیّت خدا قرار گرفتن است. «روز قیامت که کار سخت گردد، منکران به سجده فراخوانده می‌شوند، ولی نمی‌توانند! حال آن که در دنیا وقتی سالم بودند به سجده خوانده می‌شدند (ولی امتناع می‌کردند)».

50 - سجده از نظر فیزیکی راحت‌ترین و بی زحمت‌ترین کار و در بیماری و ضعف هم عملی است، اما سجده به معنای عمیق قرآنی، عملی است در خدمت به خلق خدا که عمدتاً در جوانی باید قدر سلامت و توانایی را شناخت. در قرآن آمده است: علق 19 (96:19) - «...وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ». به تعبیر مولوی:
سجـده نتوان کرد بر آب حیات
تا نیـابی زین تن خـاکی نجات
تاکه این دیوار عالی‌گردن است
مانع این سر فرود آوردن است