204- اغلب مترجمین، واژه «اثم» را معادل گناه گرفته‌اند. کلمات دیگری مثل ذنب، جور و جرم و... را هم گناه ترجمه می‌کنند، در حالیکه هر کدام از این کلمات معنای ویژه خود را دارند. «اثم» مقابل «بِرّ» است. بِرّ، دلالت بر همه جانبه بودن نیکی و وسعت نظر می‌کند و «اثم» کاملا برعکس است و نوعی تنگ‌نظری، خودخواهی و محدودیت دید را نشان می‌دهد. اما در ارتباط با «ظَاهِرَ الْإِثْمِ وَبَاطِنَهُ»، بسیاری از خودخواهی‌های ما در ارتباط با دیگران ظهور و بروز خارجی دارد و همگان متوجه می‌شوند، اما بسیاری از آنها باطنی است و به نیّت و انگیزه اعمال ما مربوط می‌شود. منظور این است که محرّک گفتار و رفتار آدمی باید بیرون از خودخواهی‌ها و ناشی از خداخواهی باشد. کلمات ظاهر و باطن علاوه بر این آیه، در 5 آیه دیگر قرآن آمده‌اند؛ 1) حدید 3 (57:3) - تأکید بر ظاهر و باطن بودن خدا (هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ...)، 2) لقمان 20 (31:20) - خدا نعمت‌های فراوان ظاهری و باطنی به ما داده است (...وَأَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَهً وَبَاطِنَهً...)، 3) اعراف 33 (7:33) - خدا زشتی‌های ظاهری و باطنی را حرام کرده است (قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ...)، 4) انعام 151 (6:151) - خدا فرمان داده که به زشتی‌های ظاهری و باطنی نزدیک نشویم (...وَلا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ...)، 5) حدید 13 (57:13) - در قیامت فقط کسانی که باطن خود را اصلاح کرده باشند در حصار امنیّت‌اند، و ظاهرنمایان در بیرون حصار خواهند بود (...بَاطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَهُ وَظَاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ).

205- به پاورقی 188 همین سوره (6:113) مراجعه شود.