273- کلمات متعددی در قرآن به فارسی «راه» ترجمه می‌شوند. مثل: سبیل، صراط، طریق، جاده و ... مذهب نیز که از ذَهَبَ (رفت) مشتق شده، راهی است که شخص به سوی پروردگارش می پیماید (صافات 99 (37:99) ). شریعت نیز چنین مفهومی دارد؛ در زبان عربی، راهِ منتهی به آب را «شریعه» می‌نامند ، مثل شریعه فرات. با نگاهی نمادین به آب، به عنوان عامل حیات، می‌توان فهمیدکه چرا حیات معنوی فرد و جمع با رسیدن به آب حیات و سیراب شدن از سرچشمه هدایت معنا پیدا می‌کند.
از میان این کلمات، «صراط» جایگاه ویژه‌ای دارد؛ به گفته «توشیهیکو ایزوتسو» قرآن شناس ژاپنی (در کتاب: خدا و انسان درقرآن- ص186)، صراط از کلمه لاتینی «سْتِراتا» (Strata) به معنای «راه سنگفرش»، یا اصطلاحاً «راه رومی» گرفته شده است و اعراب جاهلی ظاهرا هیچ خاطره ای از این ریشه نداشتند. واژه Street نیز قاعدتاً از همان ریشه لاتینی گرفته شده است.
در قرآن کلمه صراط (19*2)38 مرتبه، و به حالت نکره (صراطاً) و با ضمیر (صراطی و صراطک)، جمعاً (5*9) 45 مرتبه تکرار شده است که 33 مورد آن با پسوند (صراط المستقیم) توأم گشته که صفت مضاعفی است بر راست و درست بودن این راه، توضیح آنکه خودِ کلمه صراط، با توجه به ریشه تاریخی آن، دلالت بر «شاهراه» بودن می‌کند، آنچنان که امپراطوران روم باستان برای رسیدن به کاخ یا مقرّ حکومتی خویش، جاده‌هایی عریض و تشریفاتی به همین نام احداث می‌کردند.
لغت شناسانی که هر دو کلمه: صراط و سراط را «راه واضح و آشکار» شمرده‌اند، با توجه به معنای «بلعیدن»، که در اصل این کلمه وجود دارد، گفته‌اند: کسی که در صراط گام بر می‌دارد، همان طور که غذای گوارا از گلو پائین می‌رود، پیش می‌رود. پس صراط مستقیم، مثل معشوقی که دل عاشق را به سوی خود می‌کشد، پوینده را جذب می‌کند. با چنین نگاهی، مناظر بدیع و شگفت‌انگیز راه توحیدی، ناهمواری‌های راه را برای دل‌های شیفته جلال و جمال ربوبی هموار می‌سازد.
از آنجایی که خط مستقیم نزدیک‌ترین فاصله میان دو نقطه است، صراط مستقیم سر راست‌ترین و عریض‌ترین راه رسیدن بنده به آفریدگار محسوب می‌گرددکه تنها با احتراز از شرک و عبادت خالص توحیدی طی می‌شود. این سخن، نه برداشتی شخصی، که عین بیان قرآن است (به: یس 60 (36:60) تا 64، حجر 39 (15:39) تا 41، مریم 36 (19:36) ، انعام 153 (6:153) و 161 (6:161) ، اعراف 16 (7:16) ، زخرف 161 (43:161) و آل عمران 51 (3:51) نگاه کنید).
در ضمن این تنها آیه‌ای است در قرآن که کلمه «صراط» با ضمیر متکلم وحده «صراطی» ترکیب شده است. یکبار هم عبارت «صراطک المستقیم» از قول ابلیس در قرآن آمده است (اعراف 16 (7:16) ).

274- آخرین توصیه در این مجموعه سه آیه‌ای که شامل ده فرمان، مشابه آنچه بر موسی(ع) نازل شده، می‌باشد، «تقوا» در ارتباط با «صراط مستقیم»، مؤثرترین عامل در پیمودن راه به سوی خدا شمرده شده است. آیه بعد اشاره‌ای است به کتابی که به موسی(ع) داده شده بود.