3- در آیه اول سخن از «افلاک» بود و در این آیه سخن از «خاک»؛ آیه اول درباره ابعاد «کلان» بود و این آیه درباره «ذرّه» اولیه حیات! اولی آیه‌ای از جهان «ماکرو» بود و این آیه از جهان «میکرو».
در قرآن جمعاً 12 بار از «طین» سخن گفته است که 8 بار آن درباره مبدأ پیدایش انسان است؛ طین شبیه همان گِل رُسی است که برای ساخت آجر در کوره‌پزخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و کوزه‌گران و مجسمه‌سازان به گونه‌ای آن را ورز می‌دهند و به اشکال مختلف درمی‌آورند. قرآن تصریح کرده است که مبدأ پیدایش شما (و به طور کلی حیات در کره زمین) از گِل بوده است (سجده 7 (32:7) )، البته نه همین گِل معمولی، بلکه گِلی چسبنده (صافات 11 (37:11) - طِینٍ لَازِبٍ) و به تعبیر دیگر، عصاره‌ای از گِل (مؤمنون 12 (23:12) - وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَهٍ مِنْ طِینٍ).
معلوم می‌شود قبل از پیدایش حیات و اولین موجود زنده، تغییری در ماهیت بعضی گِل‌ها روی داده تا تدریجاً آماده تبدیل به ماده آلی و پذیرش حیات گردد.
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که میلیون‌ها سال طول کشیده تا در آب‌های کم عمق دوران دیرین، از گِل و مواد خاکی، اجسام آلی (کربن‌دار) حاصل شوند و از این اجسام، ماده زنده، ویروس‌ها و بعداً موجودات زنده پدید آیند. به این ترتیب با ضمیمه شدن کربن و ازت به گِل‌های مرداب‌های اولیه، مقدمه پیدایش جسم آلی و سپس ماده زنده فراهم شد. ر ک به کتاب «قرآن مجید، تکامل و خلقت انسان» نوشته دکتر یدالله سحابی ص 191، 199.
همچنین: «آفرینش انسان کامل بلافاصله از «طین» صورت نگرفته است، بعد از خلقت از گِل (طین) مهلتی (اجلی) گذشته است که مدّت آن را خدا می‌داند (...اجل مسمی عنده...). در این مدت تحولاتی در جریان آفرینش انسان صورت گرفته است که آیات دیگر قرآن متذکر آن می‌شود (ص289).

4- اجل همان سرآمد یا سر‌رسید زمانی است که مشتقات آن 3 در 19 یعنی 57 بار در قرآن تکرار شده است، از سرآمد مهلت قرض گرفته تا سرآمد زایمان، سرآمد عمر افراد یا جوامع، سرآمد دنیا، سرآمد عمرِ ماه و خورشید و... در این آیه به نظر می‌رسد «أَجَلٌ مُسَمًّى»، پایان عمر زمین و ظهور قیامت باشد (والله اعلم).
جمله «أَجَلٌ مُسَمًّى» 21 بار در قرآن تکرار شده است. مسمی از ریشه «اسم»، و تسمیه نام گذاری است که در جمله «أَجَلٌ مُسَمًّى» معنای سرآمد تعیین شده می‌دهد. این اصطلاح در صنعت هم استفاده می‌شود. مثل «ظرفیت اسمی» برخی ماشین آلات، که حداکثر بارگذاری مجاز را معیّن می‌کند.