15 - اگر چین‌خوردگی‌های پوسته زمین نبود و کوهها همچون دیواری بلند آدمیان را در حصار خود محبوس می‌کردند، سیر و سیاحت و تبادل فرهنگ و تجارت میسر نمی‌شد. این نعمت را خداوند چهار بار دیگر یادآور شده است [نحل 15 (16:15) ، طه 53 (20:53) ، انبیاء 21 (21:21) و زخرف 10 (43:10) ]. اصطلاح «سُبُلاً فِجَاجًا» [راه‌هایی شکافته شده توسط سیلاب‌ها] در آیه 31 انبیاء (21:31) تکرار شده است.
به نظر می‌رسد درمیان 28 سوره‌ای که نام و رسالت حضرت نوح در آنها ذکر گشته است، تنها در این سوره به احتجاج و استدلال و برهان آن پیامبر علیه مشرکین اشاره کرده باشد. این حجت‌ها و دلایل که در آیات 13 تا 20 آمده، نه رنگ فلسفه و کلام دارد و نه از عرفان و شعر و ادبیات در آن خبری است! مشاهده [أَلَمْ تَرَوْا] و شناخت عینی و علمی و پدیده‌هایی است که خداوند خلق کرده؛ از طبقات هفتگانه زمین «أَلَمْ تَرَوْا کَیْفَ خَلَقَ اللهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا» گرفته، تا نورافشانی خورشید و انعکاس آن توسط ماه و قرار گرفتنش در طبقات هفتگانه جوّ زمین «وَجَعَلَ الْقَمَرَ فِیهِنَّ نُورًا وَجَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا»، تا تغذیه و رویش انسان از عناصر و مواد درون خاک «وَاللهُ أَنْبَتَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَبَاتًا»، و بالاخره گسترش زمین و مساعد شدن آن برای زندگی و حرکت انسان «وَاللهُ جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ بِسَاطًا لِتَسْلُکُوا مِنْهَا سُبُلاً فِجَاجًا».
مشاهدات فوق که با خطاب توبیخی «أَلَمْ تَرَوْا» بیان شده، به ترتیب مبنای علوم: جوّ شناسی، کیهان شناسی، کشاورزی و علوم تغذیه، زمین شناسی [یا دیرین شناسی] می‌باشد. همه این استدلال‌ها به دنبال آیه: «مَا لَکُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَارًا وَقَدْ خَلَقَکُمْ أَطْوَارًا» می‌باشد. نشانه‌های فوق با نمایش آیات خلقت پروردگار، از یک طرف نشانگر عظمت و شکوه [وقار] خداوندی است که مشرکین با قطع امید از او دل به شرکاء خود بسته بودند «مَا لَکُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَارًا»، از طرف دیگر تنوع خارق‌العاده آفرینش را که با اطوار و انواع مختلف آفریده نشان می‌دهد.