26 - گویا ذکر «عَلَیْهَا تِسْعَهَ عَشَرَ» [در آیه 30 (74:30) ]، بدون ذکر معدود و مورد عدد 19، ابهامی در میان مخاطبین پدید آورده بود که حدود شش سال بعد [و شاید دیرتر، در دوران مدینه] توضیحات تکمیلی این آیه نازل شده است. چه بسا پرده‌برداری از راز این عدد و نقش کلیدی آن در فهم نظم حیرت‌آور کلمات قرآن، که آیات ملفوظ محسوب می‌شود، به عهده آیندگان و روزگار ساخت ابزار آمارگیری الکترونیک و محاسبات ریاضی سپرده شده است.
آزمایشات آدمی را قرآن با واژه‌های متفاوتی همچون: فتنه، ابتلاء، امتحان، اختبار، تمحیص، تمخیض، و... بیان کرده است. اصل کلمه «فتنه»، قرار دادن طلا و نقره در بوته آتش برای خالص شدن از آمیختگی‌ها و تیرگی‌هاست و به طور مجازی در مورد مشکلات و مصیبت‌های زندگی، که همچون کوره آتش، آدمی را صیقل می‌دهد و آبدیده می‌کند، به کار می‌رود. ر ک به کتاب «پژوهشی در قرآن» ج 4 ص 44 تا 82.

27 - نتیجه و حاصل این آزمون [فتنه] را با استفاده از «لام» غایت یا هدف دو بار [در: لِیَسْتَیْقِنَ و لِیَقُول] برای دو گروه باورمندان و منکران با مصادیق آنان بیان کرده است:
الف] 1- تا کتاب آسمانی داده‌شدگان، به حقایق قرآن یقین کنند، 2- ایمان مؤمنین افزایش یابد، 3- شک و تردیدِ کتاب داده‌شدگان و مؤمنین به کلی برطرف گردد.
ب] 1- کسانی که در دلشان مرض است [منافق صفتان]، 2- کافران [بُت‌پرستان] شُبهه برانگیزی و ایجاد شرک و تردید کنند.
به نظر می‌رسد باید اشاراتی در تورات و انجیل به موکلان دوزخ یا عدد 19 باشد که آگاه شدن اهل کتاب با این آیات بر یقین حق‌گرایان آنان می‌افزاید [والله اعلم].

28 - افزایش ایمان مؤمنان باید ناشی از نکته ایمانی مهمی بوده باشد که پیش‌تر ذکری از آن به میان نیامده است، گویا مشخصات تعداد فرشتگان و عدد 19 مورد نظر باشد که تحقیقات آماری سه دهه اخیر به کمک کامپیوتر به کشف آن کمک کرده است [والله اعلم].

29 - این کشف و شناخت باید آن چنان رهگشا و روشنگر و قاطع باشد که پرده همه شک و تردیدها را پاره کند. اگر کُد عدد 19 مورد نظر باشد، می‌دانیم زبان ریاضیات جای چون و چرا نمی‌گذارد و انکارناپذیر است.

30 - یک بار دیگر در قرآن از سرگشتگی و تردید منکران در مواجهه با آیات و قبول و ردّ آن سخن گفته است، در آنجا نیز با ذکر مثالی عکس‌العمل دو گروه مؤمن و کافر را مطرح ساخته است. بقره 26 (2:26) - «إِنَّ اللهَ لا یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً مَا بَعُوضَهً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللهُ بِهَذَا مَثَلاً...».

31 - معنای «من یشاء» که «به هر که خواهد» ترجمه می‌شود، ممکن است با «دلبخواهِ» مصطلح در زبان فارسی اشتباه گرفته شود، اما مشیّت خدا همان نظامات و قوانین اوست که هر کس خود را با آن هماهنگ سازد سود می‌برد. در مدرسه نیز معلمان هر کس را بخواهند قبول یا ردّ می‌کنند، اما نه به دلخواه، بلکه بر اساس میزان لیاقت‌ها.

32 - «جنود» جمع جُند، همان لشگر و سپاه است، اما در آسمان سپاهی آن چنان که تصور می‌کنیم وجود ندارد. از آنجایی که ارتش همواره حاضر آماده برای مقابله با تجاوز دشمن است، در نظامات خدایی نیز، نیروهایی [فرشتگانی] قرار داده شده‌اند که [همچون مکانیسم‌های دفاعی بدن در برابر میکرب‌ها یا مواد غذائی فاسد] در برابر انحراف از قوانین واکنش نشان می‌دهند.