لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ
سوگند نمیخورم2 به روز رستاخیز.
1 - در قرآن دهها عنوان برای روز رستاخیز ذکر شده است که عنوان «یَوْمِ الْقِیَامَه» با 70 بار تکرار بیش از بقیه میباشد، پس از آن «یَوْمِ الآخِر» قرار دارد که 26 مرتبه تکرار شده است. اسامی دیگری مثل: یومالدین، یومالفصل، یوم یبعثون، یوم الموعود، یومالخروج، یومالحشر و... نیز در قرآن آمده است که هرکدام از زاویهای آن پدیده را تبیین مینماید. در عنوان «یَوْمِ الْقِیَامَه»، همچون مشتقات دیگر این کلمه همچون: مقام، قوام، قیوم، تقویم و استقامت، رستاخیزی مطرح میشود که آدمیان، مثل سر برآوردن دانه از دل خاک و سبز و سرزنده شدن طبیعت در بهاران، برپا میشوند و برحسب مکتسبات دنیایی سرنوشت مختلفی پیدا میکنند. به این ترتیب محور اصلی سوره «قیامه» همانطور که از نام و سوگند ابتدای آن پیداست، «روز رستاخیز» میباشد، اما نه در هشدار از وقوع و شرح تفصیلی تحولات فیزیکی آن، بلکه از نظر زنده شدن مردگان و ترکیب مجدّد ذرات پوسیده و پنهان شده آدمیان در دل خاک. این مطلب را هم در آیات ابتدای سوره که جنبه مقدمه و مطلع دارد، پس از سوگند به قیامت مطرح میسازد، و هم در آخرین آیه سوره که جنبه جمعبندی و نتیجهگیری دارد.
2 - در قرآن هرگز جمله «أُقْسِمُ» [سوگند میخورم] نیامده، اما 9 بار «لا أُقْسِمُ» تکرار شده است! برخی مفسرین حرف «لا» را تأکید تلقی کرده و مفهوم مثبت و مؤکد از آن استباط کردهاند. اصولا ادوات تاکیدی که در قرآن آمده برای جلب توجه تلاوت کنندگان به اهمیت موضوع و عمدتا مربوط به پدیدههای پیچیده یا دور از درک بشری میباشد. مثل: «بِمَوَاقِعِ النُّجُوم» [واقعه 75 (56:75) ]، «بِمَا تُبْصِرُونَ وَمَا لا تُبْصِرُون» [حاقه 38 (69:38) و 39]، «بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِب» [معارج 40 (70:40) ]، «بِیَوْمِ الْقِیَامَه» [قیامه 1 (75:1) ]. «بِالْخُنَّسِ الْجَوَارِ الْکُنَّس» [تکویر 15 (81:15) و 16]، «بِالشَّفَقِ وَاللَّیْلِ وَمَا وَسَق» [انشقاق 16 (84:16) و 17] و...