إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنزِيلًا
ما قرآن را به صورت تدریجی [به شیوهای خاص] بر تو نازل کردیم.38
38 - قرآن در شب قدر، همچون برفی که بر قله کوه بنشیند، بر قلب پیامبر «نازل» شد، سپس به تدریج، همچون آب شدن برف و سرازیر شدنش به دشتهای تشنه در تابستان، در طول 23 سال رسالت تدریجاً «تنزیل» یافت. نزول، امری ناگهانی و تنزیل [در باب تفعیل]، امری تدریجی است. نکره آمدن تنزیلاً نیز دلالت بر شکل خاص و غیرمتعارف و غیر مکانی نزول میکند.
9 آیه انتهای سوره، سبک و سیاق دیگری دارد. تاکنون از انسان و بهشت ابرار سخن میگفت، اینک پیامبر اکرم مخاطب قرار میگیرد تا از آنچه گفته شد برای ایفای رسالتش بیاموزد. ابتدا از نزول تدریجی قرآن برای تأکید نبوّت سخن گفته میشود، آنگاه فرمان صبر و پایداری و عدم اطاعت از گناهکاران و ناسپاسان داده میشود [آیه 24]، و بالاخره برای تحکیم و تثبیت رسالت، با ذکر پروردگار در بامداد و شامگاه و سجده و تسبیح او در نیمههای شب، آن رسول را آماده حمل بار سنگین رسالت میکند [آیات 26 و 27]. در دو آیه بعد نشانههایی از دنیاپرستی کافران و علت مخالفت و غفلت آنها از آخرت را سراغ میدهد و بالاخره در سه آیه آخر سوره، نقش یادآوری کننده قرآن «إِنَّ هَذِهِ تَذْکِرَهٌ» و مشیّت الهی را تبیین مینماید.