يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا
[چگونه!؟] به نذرهای15 خود وفا میکنند16 و از روزی میترسند که شرّ آن، همه جانبه و همیشگی است.17
15 - نذر معامله با خدا نیست، که اگر چنین کنی چنان میکنم! و اگر نکردی نمیکنم! نذر تعهّدی است به شکرانه نعمتی که از آن برخوردار شدهایم. کلمه «نَذْر» پنج بار در قرآن تکرار شده است [بقره 270 (2:270) ، آلعمران 35 (3:35) ، مریم 26 (19:26) ، حج 29 (22:29) و انسان 7 (76:7) ].
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان [ج 39 ص 354] با استدلالهایی احتمال داده است آیات مورد نظر مربوط به حقیقت اعمال ابرار در دنیا باشد:
«بعید نیست که این دو آیه در مقام بیان حقیقت عمل صالح آنان بر اساس تجسّم اعمال باشد و بفهماند وفاء به نذر و اطعام طعام برای رضای خدا ظاهرش وفاء و اطعام است، اما باطنش نوشیدن از کأسی است که مزاجش کافوری است، آن هم از چشمه لایزال خودشان با اعمال صالح خود میشکافند و به زودی حقیقت عملشان در جنتالخلد برایشان ظاهر میشود، هرچند که در دنیا به صورت وفاء و اطعام است، درنتیجه دو آیه مورد بحث در مجرای امثال آیه 8 سوره یس (36:8) است «إِنَّا جَعَلْنَا فِی أَعْنَاقِهِمْ أَغْلَالاً فَهِیَ إِلَى الْأَذْقَانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ». مؤید این معنا ظاهر جمله «یَشْرَبُونَ» و جمله «یَشْرَبُ بِهَا» است که میفهماند همین حال مشغول نوشیدنند نه اینکه در قیامت مینوشند وگرنه میفرمود [سیشربون]، و [سیشربوا بها]، علاوه بر اینکه نوشیدن و وفاء کردن و اطعام نمودن و ترسیدن، همه در یک سیاق آورده و فرموده: «یَشْرَبُونَ»، «یُوفُونَ»، «یَخَافُونَ»، «یُطْعِمُونَ»، و نیز ذکر تفجیر در جمله «یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیرًا» مؤید دیگری است برای اینکه ظهور دارد در اینکه شکافتن چشمه و جاری ساختن آب آن را با اسباب این کار انجام میدهند که همان وفاء و اطعام و خوف است. پس حقیقت این اعمال همان تفجیر عین است.»
16 - «اوْفُواْ»، از «وَفَیَ»، وفاء و ایفاء، به انجام رساندن کاری به تمام و کمال و بیکم و کاست است.
17 - «مُسْتَطِیر» از ریشه طیر [پرنده]، به گونه مجازی به گسترش و انتشار شرّ روز قیامت گفته میشود، همچنان که پرنده به همه جا پرواز میکند. اسم فاعل و در باب استفعال آمدن این کلمه، آمادگی و پذیرش شرّ پراکنی را میرساند.