إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا

بی‌گمان جهنم کمین‌گاهی است.23

23 - جهنم از کلمه «گهینم» در زبان عبری به معنای دوزخ می‌باشد که 77 بار در قرآن تکرار شده است. معنای رصد مراقبت کردن و چیزی را زیر نظر گرفتن است. مثل رصدخانه برای نظر کردن بر احوال ستارگان. اسم مکان رصد، مرصاد و مرصد است که کمینگاه شمرده می‌گردد. سیستم‌های محافظتی ساخته بشر نیز همچون دزدگیرها، دوربین‌ها، رادار و مشابه آن نوعی «مِرْصَاد» تلقی می‌شود که هدف از ساخت آنها مراقبت و محافظت از جان و مال مردم می‌باشد. همچنانکه طبقه فوقانی جوّ زمین [مگنوتسفر] مرصادی است برای ذرّات باردار کیهانی و خورشیدی مخلّ حیات زمینی که از طریق به دامن انداختن آنان [در کمربند مغناطیسی زمین- موسوم به Van Alen] و سوزاندن آنان در دو قطب زمین [پدیده Aurora] از حیات زمینی محافظت می‌کند. جن 8 (72:8) و 9- «وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِیدًا وَشُهُبًا وَأَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَنْ یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهَابًا رَصَدًا».
اما مرصاد نامیدن جهنم را به نظر می‌رسد باید در ارتباط با همان نظام محافظتی هستی، که دفع و طرد کننده عوامل مضرّ و مخرّب است، فهم کرد؛ آماده شدن پیشاپیش جهنم [کهف 102 (18:102) و فتح 6 (48:6) ]، احاطه داشتن آن بر منکران [توبه 49 (9:49) و عنکبوت 54 (29:54) ]، در حصار و تنگنا قرار دادنشان [اسراء 8 (17:8) ] و در وراء آنان بودن جهنم [ابراهیم 16 (14:16) و جاثیه 10 (45:10) ]، نشان از نظام و سیستمی تعبیه شده در جهان هستی و در باطن عالم دارد که عوامل متضاد را دفع و طرد می‌کند و چنین منطقی با تصوّر بشری از تنبیه و تعذیب، که بعضاً از احساسات خشم و غضب ناشی می‌شود، الزاماً یکسان نیست. جهنمی که سوخت آن قاسطون و سنگ و آدمیانند [جن 15 (72:15) و تحریم 16 (66:16) ]، آتش آن در دل‌ها زبانه می‌کشد [همزه 7 (104:7) ]، بر کافران عرضه می‌گردد [کهف 100 (18:100) ]، آورده می‌شود [فجر 23 (89:23) ]، آشکار می‌گردد [شعراء 91 (26:91) و نازعات 36 (79:36) ]، مسلماً با آتش و عذاب دنیایی و تصور مادّی ما به کلی متفاوت است.