جَزَاءً وِفَاقًا
[این] پاداشی است موافق29 [و متناسب با اعمالشان].
29 - «وِفَاق» از ریشه وَفق [مطابقت میان دو چیز]، دلالت بر هماهنگی و برابری میکند. موافقت و توفیق و توافق نیز نشان از نوعی انطباق نظر میان دو نفر یا انطباق برنامه با مقصود دارد. اما وفاقِ جزای طاغیان با «حَمِیمًا وَغَسَّاقًا»، همچون وفاق اثر با مؤثر، علت با معلول، آب با تشنگی و سَم با مرگ است. شخصیت و روح و روان آدمی به تدریج با اندیشه و عمل او شکل میگیرد و ملکات و طبع او را تشکیل میدهد. آنگاه که عالم دگرگون و انشاء تازهای آغاز شد، آن خوی و خصلت درونی آثاری بیرونی در محیط جدید پدید میآورد که موافق با همان مکتسبات است.
بنگـر انـدر خانـه و کاشـانـه ها
در مهندس بــود چون افسانه ها
کانفلانخانهکه ما دیدیمخوش
بود موزون صُفّهو سقفو درش
ازمهندسآن عَرَض و اندیشه ها
آلت آورد و ستــون از بیشـه ها
چیست اصل و مایـه هر پیشهای
جز خیال و جز عَرَض اندیشهای
جمله اجزای جهان را بی غرض
در نگر حاصل نشد جز از عَرَض
[مثنوی دفتر دوم بیت 969 به بعد]