وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا

و [آیا ما نبودیم که] کوه‌ها را همچون میخ‌هایی7 [ساختیم برای تثبیت خشکی‌ها روی قشرهای مذاب زیرین]؟

7 - اوتاد جمع «وَتَدْ» است. قرآن کوه‌ها را «أَوْتَاد» نامیده است که همچون اهرام [وَفِرْعَوْنَ ذِی الْأَوْتَاد- فجر 10 (89:10) ]، اغلب شکل هرمی دارند و مثل میخ قشر جامد زمین را به روی اقشار زیرین استوار داشته و مانع از حرکت آن می‌شوند. پیدایش سلسله جبال بلند و کوتاه که همچون میخ، پوسته جامد زمین را به قشر مذاب زیرین متّصل ساخته و به حالت تعادل در آورده، از جمله نعمت‌های ناشناخته و جلوه‌های بارز ربوبیّت الهی می‌باشد. این که زلزله ها و انفجار های دائمی دوران قبل را به آرامش کشانده است. فعل مضارع «أَلَمْ نَجْعَل» که علاوه بر زمین به کوه‌ها نیز تعمیم پیدا می‌کند مکانیسم مستمری را نشان می‌دهد که از نظر علمی نیز ثابت شده است. بر حسب نظریات تجربه شده زمین شناسی، پوسته جامد زمین در قسمتی که کوه‌ها قرار گرفته‌اند، به مراتب ضخیم‌تر از پوسته کف دریاها می باشد. درست مثل درختان تنومند که ریشه گسترده و عمیق‌تری نسبت به درختان کوتاه دارند. از این نظر کوه‌ها همچون میخی بزرگ در پوسته زمین فرو رفته و خیمه [مهد] زمین را از تکان و لرزش محفوظ ساخته‌اند. اما از آنجایی که دائماً در اثر فرسایش [یخبندان زمستان و جریان باد و باران] سطح کوهها متلاشی و ساییده شده و با سیلاب رودخانه‌ها به دریاها رسوب می‌نماید، به تدریج با کاسته شدن ارتفاع و حجم کوه‌ها از یک طرف و ضخیم شدن قشر زیرین دریاها از طرف دیگر تعادل موجود به هم می‌خورد و کوه‌ها و اقیانوس‌ها به یکسانی میل می‌کنند. با جابجایی قشرهای زیرین و قد کشیدن دائمی کوه‌ها، ثابت شده است آنها همچنان حالت میخ مانند خود را حفظ می‌کنند.