61- صراط مستقیم نزدیک ترین فاصله و شاهراهی فطری به سوی خداست، اما مشرکان با اعتقاد به شفاعت واسطه ها، این راه را غیر مستقیم و کج و بی راهه (با خرافات و پیرایه‌های شرک‌آمیز به دین) می‌جستند (وَیبْغُونَهَا عِوَجاً). بازداشتن مردم از راه خدا و کج پیمودن آنرا در این سوره ها می‌توانید ببینید: آل عمران 99 (3:99) ، اعراف 45 (7:45) و 86 (7:86) و هود 19 (11:19) . انحراف از توحید در عبادت، منحصر به مشرکین معاصر پیامبر اسلام نبوده، پیش از آن وجود داشته و پس از آن نیز همچنان ادامه دارد، با این تفاوت که موضوع و مصداق واسطه‌ها عوض شده است.
62- مشرکین معاصر پیامبر اسلام(ص) با وجود اعتقاد به خدا، باوری به آخرت و حساب و کتاب اعمال نداشتند. قرآن به دفعات و با تعابیر مختلف این امر را بیان کرده است؛ از جمله: هم بالاخره کافرون (4 بار)، لا یؤمنون بالاخره (1 بار)، تکذیب لقاء آخرت (2 بار) یستحبون الحیوه الدنیا علی الاخره (2 بار)، هم عن الاخره هم غافلون و...
در جهت مقابل، با جملات: و بالاخره هم یوقنون (2 بار)، و یؤمنون بالاخره (2 بار)، اراد الاخره، یرد ثواب الاخره، خاف عذاب الاخره و... باورمندان به آخرت را وصف کرده است.