قَدِ افْتَرَيْنَا عَلَى اللَّهِ كَذِبًا إِنْ عُدْنَا فِي مِلَّتِكُم بَعْدَ إِذْ نَجَّانَا اللَّهُ مِنْهَا وَمَا يَكُونُ لَنَا أَن نَّعُودَ فِيهَا إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّنَا وَسِعَ رَبُّنَا كُلَّ شَيْءٍ عِلْمًا عَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْنَا رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ قَوْمِنَا بِالْحَقِّ وَأَنتَ خَيْرُ الْفَاتِحِينَ
اگر به آئین [باطل] شما بازگردیم، دروغی را بر خدا بستهایم، [آنهم] پس از آنکه خدا از آن نجاتمان داده است، شایسته ما نیست که بدان بازگردیم، مگر خدای صاحب اختیارمان بخواهد 124 [که از توانائی و تحمل ما خارج باشد] که علم پروردگارمان بر همه چیز گسترده است [و میداند که در چه شرایطی قرار داریم،] تنها بر خدا توکل کرده ایم؛ [آنگاه به دعا گفتند:] پروردگارا، [گِره] میان ما و قوم ما را به حق بگشا که تو بهترین گشایندگان [=داوری کنندگان] هستی. 125
124- این استثناء، دیدگاه توحیدی شعیب و همراهان او را نشان میدهد که اراده و تصمیم خود برای این پایداری را کافی نمیدیدند و میدانستند جریان امور یکسره به دست خداست. پیامبران هرگز وعده انجام کاری نمیدادند جز آنکه مشروط به مشیت خدا کنند. ر ک به: کهف 24 (18:24) و 69 (18:69) ، صافات 102 (37:102) .
اسمعیل نیز وقتی ابراهیم گفت: پسرکم، من در خواب میبینم که تو را سر میبُرم، گفت: پدر جان، آنچه مأموری بکن! به زودی مرا «اگر خدا بخواهد» از صابرین خواهی یافت (کهف 69 (18:69) و صافات 102 (37:102) )! شعیب نیز به فرزندانش گفت: برای یافتن یوسف به مصر وارد شوید «اگر خدا بخواهد» در امنیت خواهید بود (یوسف 99 (12:99) )؛ موسی نیز به پدر همسرش گفت: «اگر خدا بخواهد» مرا از صالحین خواهی یافت (قصص 27 (28:27) ).
125- واژه مناسب برای داوری، همان «حکم» است که همواره در قرآن، در قضاوت میان بندگان در روز قیامت به کار رفته است، در مواردی نیز واژه فتح، که معنای پیروزی و گشودن گره (مخالف و دشمن) دارد، جایگزین کلمه حکم شده و برخی پیامبران در مشکلاتی که با منکران داشتند، خدا را با جمله: «رَبَّنَا افْتَحْ بَیْنَنَا وَبَیْنَ قَوْمِنَا بِالْحَقِّ» ندا میکردند (اعراف 89 (7:89) ، شعراء 118 (26:118) ).
نام نیکوی فتاح که منحصراً در آیه 26 سوره سبا در وصف خدا آمده است (به غیر از «خیر الفاتحین» در آیه 7 سوره اعراف (7:7) )، دلالت بر گرهگشائی خدا و پیروز ساختن مؤمنان میکند. در ضمن روز قیامت را نیز قرآن، به همین دلیل، «یوم الفتح» نامیده است (سجده 28 (32:28) و 29).