فَلْيَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ
پس انسان [برای شناخت نعمتها و ربوبیّت خداوند] باید به خوراکش [=موادی که مصرف میکند] بنگرد،22
22 - جمله مؤکد «فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ» علاوه بر این سوره، در طارق 5 (86:5) - «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسَانُ مِمَّ خُلِق» آمده است که در هر دو مورد، سیر و صیرورت و تحولاتی را نشان میدهد که از دانه، یا نطفه، آغاز و به محصول یا موجودی ذیشعور تبدیل میگردد.
نظر، همان نگاه کردن عادی، یا با دقت و توجه، است که برحسب اهمیت موضوع، یا به سرعت از آن میگذریم، یا تأمل و تدبری در آن میکنیم. کلمه نظر در معنای مجازی، نوعی رسیدگی و عطف توجه است.
در قرآن جمعاً 9 بار توصیه به «انظروا» شده است که 6 بار آن به «نگاه تاریخی» داشتن و از «فلسفه تاریخ» آگاه شدن، عنایت دارد. مثل: «فانظروا کیف کان عاقبه المکذبین» [یا مجرمین، مفسدین، الذین من قبل]. منظور از نظاره، نگاه عمیق و عبرتآموز است؛ نه همین تماشای تفریحی آثار باستانی در سفرهای سیاحتی! 3 مورد دیگر درباره: نظاره تحولات شیمیائی در مراحل رسیدن میوه و شیرین شدن آن [انعام 99 (6:99) ]، سیر در زمین برای شناخت آثار اولیه پیدایش حیات در روی کره زمین [تحقیقات زمینشناسی روی فسیلها و گونههای اولیه حیات] [عنکبوت 20 (29:20) ]، و بالاخره نظاره دقیق، به طور کلی، به هر آنچه از آیات خدا در زمین و آسمان است [یونس 101 (10:101) ].