وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ
و سوگند به شاهد [=ناظر و بیننده] و مشهود4 [=اعمال و اتفاقات دیده شده].
4 - «مَشْهُودٍ» اسم مفعول از ریشه شَهَدَ، دلالت بر مورد مشاهده و نظاره بودن میکند. در دو آیه زیر نیز این فعل در قرآن آمده است که اولی دلالت بر قابل مشاهده بودن روزِ گِرد آمدن آدمیان در رستاخیز و دومی دلالت بر مشهود بودن نماز صبحگاهی میکند:
هود 103 (11:103) - «...ذَلِکَ یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَذَلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ»
اسراء 78 (17:78) - «...إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا»
در سوره قبل، از سوگند «وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِق» و نقش شگفتآوری که ستارههایی با جاذبه فوقالعاده در حفاظت از ستارگان در مدارهای معین دارند، نتیجه «إِنْ کُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَیْهَا حَافِظ» گرفته بود. خداوندی که بر همه چیز نیروی محافظتی گمارده است، بر آدمیان نیز محافظانی در سلولهای وجود آنها از دست و پا و پوست و زبان و چشم و گوش قرار داده که در قیامت به زبان ذاتی بر عملکرد خود در مدت حیات شهادت میدهند. مکانیسم مراقبت و محافظت بر اعمال انسان را میتوانید از جمله در سورههای: انفطار 10 (82:10) ، انعام 61 (6:61) ، ق 4 (50:4) و... و مکانیسم شهادت اعضاء بدن را در سورههای: فصلت 20 (41:20) تا 22، ق 17 (50:17) تا 23، نور 24 (24:24) ، یونس 61 (10:61) و مجادله 6 (58:6) ببینید.
اگر فهم ذخیرهسازی انبوه اطلاعات زندگی یک عمر در محفظه سلولی اعضاء، در زمان نزول این آیات نزدیک به محال بود، کشفیات علم ژنتیک و تکنولوژی ذخیرهسازی الکترونیک اطلاعات در دنیای امروز پرده از رمز این سخنان تمثیلی و مجازی برداشته است.