أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ
پس آیا به شتر نمینگرند17 که چگونه آفریده شده؟
17 - استفهام «کَیْفَ» 83 بار در قرآن تکرار شده و توجه بندگان را به «چگونگی» پدیدههایی در آسمان و زمین و عالم حیوانات جلب کرده است؛ مثل غاشیه 17 (88:17) تا 20- «أَفَلا یَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ وَإِلَى السَّمَاءِ کَیْفَ رُفِعَتْ وَإِلَى الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ وَإِلَى الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَت». همچنین نظاره بر سرنوشت اقوام گذشته مثل: فَانْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَهُ الْمُکَذِّبِینَ، الْمُجْرِمِینَ، الْمُفْسِدِینَ، الظَّالِمِین، الْمُنْذَرِینَ، الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ، کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعَادٍ، فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحَابِ الْفِیل. توجه به پیدایش حیات در کره زمین «فَانْظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللهِ کَیْفَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا...» [روم 50 (30:50) ]، همچنین کیفیت بنا شدن طبقات جوّ و تحولات ابر و باد و باران: «أَفَلَمْ یَنْظُرُوا إِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ کَیْفَ بَنَیْنَاهَا وَزَیَّنَّاهَا...» [ق 6 (50:6) ]، «أَوَلَمْ یَرَوْا کَیْفَ یُبْدِئُ اللهُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ...قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ...» [عنکبوت 19 (29:19) و 20]، «اللهُ الَّذِی یُرْسِلُ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَیَبْسُطُهُ فِی السَّمَاءِ کَیْفَ یَشَاءُ...» [روم 48 (30:48) ]، «أَلَمْ تَرَ إِلَى رَبِّکَ کَیْفَ مَدَّ الظِّلَّ وَلَوْ شَاءَ لَجَعَلَهُ سَاکِنًا...» [فرقان 45 (25:45) ].
همچنین در آیات تشریعی: «...انْظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الْآیَاتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ» [انعام 65 (6:65) ]، یا هشدارهای عذاب مثل: «فَکَیْفَ کَانَ عَذَابِی وَنُذُرِ» [قمر 2 (54:2) ]، «...فَکَیْفَ کَانَ نَکِیرِ» [ملک 18 (67:18) ]، «...فَکَیْفَ کَانَ عِقَابِ» [رعد 32 (13:32) ] و امثالهم.
بدیهی است ساختمان بدنی شتر در تحمل گرما و بیآبی در صحراهای سوزان و عربستان و ذخیره آب و چربی در کوهان و سایر ویژگیهای ممتازش بسیار شگفتانگیز است، اما این مثال برای مردمان مخاطب آن در صحرای عربستان آورده شده، وگرنه هر حیوانی در مرتبه خودش شگفتیهای حیرتآور دارد و اگر قرآن در جغرافیای دیگری نازل شده بود، چه بسا از حیوانی دیگری که مردم آن دیار با آن سر و کار داشتند مثال میآورد.