يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، هرگاه با گروهی [از دشمنان در میدان نبرد] روبرو شدید، ثبات قدم داشته باشید [=فرار نکنید] و خدا را بسیار یاد کنید،67 باشد تا پیروز [=رستگار] شوید.68
67- ذکر، مقابل نسیان، به خاطر سپردن چیزی در ذهن و فراموش نکردن آن است و ذکر بسیار، دلالت بر ضرورت تداوم این یاد به خاطر اهمیت موضوع است. ذکر بسیار جمعاً 9 مرتبه در قرآن تکرار شده که سه مورد آن در همین سوره است [آیات 21، 35 و 41]. تردیدی نیست که بنده باید همواره به یاد آفریدگار خویش باشد تا فریب شیطان و نفس اماره را نخورد و به دنیای فانی دل نبندد، اما در موارد خاصی «ذکر بسیار» ضرورت بیشتری دارد، مثل: در هنگامه جنگ [انفال 45 (8:45) ]، اشتغال به شعر و شاعری [شعراء 227 (26:227) ]، تجارت و کار و کسب [جمعه 10 (62:10) ]، پند گیری از پیامبر [احزاب 21 (33:21) ، 35 (33:35) و 41 (33:41) ]، مبارزه با فرعونهای روزگار [طه 33 (20:33) ]، آماده شدن برای ایفای مأموریت [آلعمران 41 (3:41) ]، و بالاخره حج آیه 40. یکبار نیز «تسبیح کثیر» آمده است [طه 33 (20:33) ] که جمعاً با «ذکر کثیر» 10 مورد میشود.
68- فلاح را رستگاری معنا میکنند. گرچه رستگاری واقعی در آخرت است، اما کلمه فلاح شامل موفقیت و پیروزیهای دنیائی نیز میشود. همچنانکه در قرآن آمده است: طه 69 (20:69) «لا یفلح الساحر» [ساحر موفق و پیروز نمیشود].