كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ
[رفتار ستمگرانه آنان با پیامبر و مؤمنین] همچون روش فرعونیان و پیشینیان آنها [=مستبدان تاریخ] است که آیات خدا [=حقایق توحیدی و حقوق انسانها] را انکار کردند، درنتیجه خدا آنها را به عوارض [=آثار و نتایج] اعمالشان گرفت،79 و مسلماً خدا نیرومندِ سخت کیفر است.
79- معنای اصلی «ذنب»، دُم یا دنباله و عوارض و عقوبتی است که در پی و عقب گناه میآید. اگر به گناه ذنب گفته شده، به خاطر همین پیآمدهای ناگوار آن در دنیا یا آخرت میباشد. آیات 52 و 54 گرچه به ظاهر مشابه هستند، اما تفاوت ظریفی دارند که نشان میدهد مربوط به دو مقطع زمانی متفاوت میباشند؛ در آیه 52 سخن از «کَفَرُواْ بِآیَاتِ اللهِ» است و در آیه 54 «کَذَّبُواْ بآیَاتِ رَبِّهِمْ»؛ اولی انکار نظری آیات الهی است، دومی تکذیب عملی آیات ربوبی. در آیه 52 سخن از «مؤاخذه خدا» در آثار گناه است [فَأَخَذَهُمُ اللهُ بِذُنُوبِهِمْ]، در آیه 54 سخن از «هلاکت آنها» به خاطر آثار گناهشان [فَأَهْلَکْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ]. به این ترتیب به نظر میرسد آیه 52 گزارشی از گرفتاریهائی است که فرعونیان در سالیان مقابله با نهضت موسوی داشتند، و آیه 54 گرفتاری و عذاب نهائی آنها را پس از اتمام حجتها گزارش مینماید.