86- در زمان نزول این آیات، قوه و قدرت هر سپاهی همان شمشیر و نیزه، و سریع‌ترین مَرکب آنان اسب بود، اما در زمان ما، هم نیرو ابعاد و انواع بسیار گسترده‌ای یافته و هم توان تحرک و جابجائی ارتش‌ها در زمین و هوا و دریا شکل دیگری پیدا کرده است. نکته قابل توجه در لام «أَعِدُّواْ لَهُم» [به جای: أَعِدُّواْ عَلَیهِمْ] می‌باشد؛ قوی شدن از جهاتی به سود و سلامت دشمن نیز می‌باشد که خود را بی‌جهت به خطر و خسران جنگ و درگیری نیندازد.
اگر تاریخ باستان را تیر و کمان یا اسبان و شمشیرها رقم می‌زدند، و تاریخ نه چندان گذشته را، تفنگ و تانک و توپ و هواپیما و کشتی جنگی، آنچه «قُوَّهٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ» را در دنیای امروز تحقق می‌بخشد، علم و تکنولوژی برتر، اقتصاد شکوفان‌تر، آزادی و مشارکت وسیع‌تر مردم در اداره مملکت، و مؤثرتر و نیرومندتر از همه، «افکار عمومی ملت یا جهانیان» است.
آلمان و ژاپن که در جنگ جهانی دوم، از نظر نظامی مغلوب شده بودند، امروز به مدد علم و تکنولوژی از قدرت‌های برتر جهان گشته‌اند؛ چین امروز در میدان اقتصاد جهانی کوس رقابت با آمریکا را می‌زند و آمریکا برای مهار تلاش‌های هسته‌ای ایران، ناگزیر از اتحاد با 5 قدرت بزرگ جهانی، به ملاحظه «افکار عمومی جهانیان»، که نیرومندتر از زرادخانه‌های هسته‌ای جهان می‌باشد شده است. در دنیائی که زندانی سیاه پوستی از آفریقای جنوبی [ماندلا] پس از 19 سال اسارت، به جایزه صلح جهانی و ریاست جمهوری کشورش رسید و سیاه پوست دیگری که دست روزگار پدرش را از کنیا با بورس تحصیلی به هاوائی کشانده بود، به هاروارد و سرانجام کاخ ریاست جمهوری آمریکا راه یافت [اوباما]. «قُوَّهٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ» انسان را «قوه» اراده و «خیال‌ها» و آرمان‌های بلند تشکیل می‌دهد.
و اگر اسب را در زبان عربی [علاوه بر اسامی: عادیات، خیر، فَرَس، حِصان و...] «خیل» نیز نامیده‌اند، در واقع مصداق و نمونه آشکاری است از حس بلند پروازی و «تخیل» و تکبری که در قدیم معتقد بودند به سوارکار دست می‌دهد، وگرنه «قوه مخیله» و خیال و تخیّل پایه ذهنیات و عامل اصلی اختراعات علمی است. همچنانکه در زبان عربی با درخشش برق و غرش رعد، که بشارت دهنده باران و زمینه‌ساز آن است، می‌گویند «یخَیلُ السَّحاب»، برق بصیرت و جرقه‌ای را هم که در اذهان اندیشمندان می‌زند، باید از برکت قوه مخیله و باران احیاء کننده خشکی‌های خرد دانست.
اما معنای «ربط» [در: رِّبَاطِ الْخَیْلِ]، ایجاد ارتباط و پیوند و مرتبط ساختن است، رِّبَاطِ الْخَیْلِ را اسبان بسته نامیده‌اند! شاید از این روی که یک یا چند جفت از آنها را به ارابه‌های جنگی می‌بستند تا فرماندهان را بهتر حفاظت کنند، اما در معنای عام و جامع‌تر «رِّبَاطِ الْخَیْلِ»، آیا نمی‌توان به ایجاد ارتباط و انسجام میان نظریات و تئوری‌های علمی [قوه مخیله] در دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی که امروز پایه و مایه پیشرفت‌های حیرت‌آور در علم صنعت، به خصوص ژنتیک و الکترونیک شده استناد کرد؟ والله اعلم. اگر چنین است، ملت‌های مسلمان باید تا آنجا که می‌توانند در تدارک «قُوَّهٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ» به معنای جامع و امروزی آن جهاد علمی کنند.

87- این بخش از آیه، فلسفه مسلح و مجهز شدن به پیشرفته‌ترین نیرو و تسلیحات نظامی را، که چیزی جز تضمین صلح پایدار نیست، می‌رساند. وگرنه گفته می‌شد: « مسلح شوید تا بر همه غلبه کنید». نیرومند شدن یک جامعه این حُسن را دارد که شهروندان منافق صفت و فرصت طلب را، که زمینه و ظرفیت آلت دست دشمن قرار گرفتن و تضعیف توده‌های ساده دل مردم را دارند، سر جایشان می‌نشاند. منظور از «عدوالله» دشمنان دینی و منظور از «عدوکم» دشمنان قومی و منظور از ناشناسان، منافقان به چهره دوست درآمده است.
واژه‌های متعددی در قرآن همچون: خشیّت، خوف، شفقّت، رهبت، وحشت، حیرت، رعب، تقوی، انذار، وجل و... را «ترس» ترجمه می‌کنند، حال آنکه ترس بازگو کننده ابعاد معنائی این کلمات نیست. کلمه «رهبت» که 12 بار در قرآن تکرار شده، بر استمرار و دوام بیم و نگرانی دلالت می‌کند؛ کما آنکه راهبان با ترس از آفریدگار زندگی می‌کنند و توصیه قرآن برای تجهیز مسلمانان به بهترین وسائل دفاعی، در بیم نگه داشتن دائمی دشمنان از تجاوز به جان و مال و سرزمین آنها است [انفال 60 (8:60) ]. [به کتاب کلماتی از قرآن از همین قلم، مقاله "ترس در قرآن" مراجعه کنید.]

88- منظور از «انفاق فی سبیل»، که در آیات 38 سوره محمّد (47:38) و 10 سوره حدید (57:10) نیز آمده است، همان مشارکت در تأمین هزینه‌های دفاعی بوده است.