وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا
سوگند به خورشید و تابش آن2 [پرتوافکنی و درخشندگی خیره کننده آن]،
1- نام «شمس» [خورشید]، اشارهای است به منبع عظیم روشنایی و گرمای زمین و مفیدترین و آشناترین ستاره برای ساکنین این کره خاکی. ده آیه ابتدای این سوره که مشتمل بر هفت سوگند به پدیدههای طبیعت برای همگان میباشد، از نظر تعداد قسمها ممتاز و بینظیر در قرآن است. این آیات در نیمه دوم سال اول بعثت نازل شده و از سورههای نخستین قرآن [یازدهمین گروه آیات نازل شده] محسوب میگردد. پنج آیه بعدی، با حدود یکسال فاصله، به عنوان مصداقی عینی از نتیجه سوگندهای این سوره، در سال دوم بعثت نازل گشته است.
2 - در اولین سوگند، به دو نقش خورشید، که محور سوگندهای بعدی است، اشاره میکند؛ 1- شمس، یعنی جرم خورشید که مکان و موقعیت زمین ما مرهون نیروی جاذبه آن است. 2- پرتو خورشید که نور و گرما و انرژی حاصل از فعل و انفعالات هستهای درون آن، سرچشمه و منبع حیات و حرکت در زمین است. خورشید چراغی عظیم است که سوخت آن مرهون تبدیل 620 میلیون تن هیدروژن در هر ثانیه در مکانیسم همجوشی هستهای به هلیوم در حرارت حدود 15 میلیون درجه سانتیگراد میباشد. از نظر شیمیایی، سه چهارم جرم خورشید را هیدروژن و باقیمانده را عمدتاً هلیوم تشکیل میدهد. جرم خورشید 330 هزار برابر زمین میباشد.