وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنَاهَا

و به آسمان [که میدان گردش مهر و ماه است]، و به آنچه [از سلسله عواملی] که آن را بنا کرد6 [=بالا آورد و برافراشت]،

6 - کلمه «سَمَاء» [مفرد] 120 مرتبه و کلمه «سَمَوات» [جمع] 190 مرتبه در قرآن تکرار شده است. در اکثریت قریب به اتفاق مواردی که کلمه سماء به کار رفته، به نظر می‌رسد که منظور همین آسمان و جوّ زمین با طبقات مختلف آن است، حال آن که «سموات» عمدتاً شامل کهکشانها با میلیاردها ستاره و سیاره درون آنها می‌باشد. از آنجایی که محور این سوره خورشید می‌باشد، منطقی‌تر است که جمله «وَالسَّمَاء وَمَا بَنَاهَا» را به بنا شدن طبقات جوّ زمین در تبادل دائمی با طبقات زمین نسبت دهیم [طلاق 12 (65:12) ]، اما در مقیاس کلان کل جهان نیز بر پدیده‌ای بنا شده است.
شالوده جهان از نقطه‌ای که مهبانگ [Big Bang] نامیده شده گذاشته شد و بنّای هوشمند هستی آن را از ذرّات زیر اتمی اولیه تا کهکشان‌های کلان بالا برده و بسط می‌دهد. اشاره به «ما» [در وَمَا بَنَاهَا]، سلسله عوامل، جریانات، قانونمندی، نظامات، اراده و مشیتی را می‌نمایاند که موجب بالا آمدن این بنای حیرت‌آور شده است. در این آیه، توجه تلاوت کننده را از سامانه شمسی به آسمانهای بی‌کران می‌کشاند. «بنا کردن» آسمانهای بی‌کران را علاوه بر این آیه در آیاتی دیگر نیز یادآور شده است، همچون: نازعات 27 (79:27) و 28- «أَأَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاءُ بَنَاهَا رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا وَأَغْطَشَ لَیْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا»، ذاریات 47 (51:47) - «وَالسَّمَاءَ بَنَیْنَاهَا بِأَیْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ».
هفت آسمانِ محافظِ حیات زمینی را قرآن، هفت سقف حفاظت کننده [انبیاء 32 (21:32) ]، هفت طبقه [ملک 3 (67:3) ، نوح 15 (71:15) ]، هفت سِپَر سخت [نبأ 12 (78:12) ]، هفت طریق [مؤمنون 17 (23:17) ] نامیده است. از آنجایی که این طبقات به تدریج در ارتباط با طبقات هفتگانه زمین، به خصوص پدیده فتوسنتز، بالا آمده، آن را نیز با تعبیر «وَالسَّمَاءَ بِنَاءً» وصف کرده است. «وَبَنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعًا شِدَادًا» [نبأ 12 (78:12) ].