3 - «شَتَّى»، جمع شتیت [مثل مرضیٰ جمع مریض] دلالت بر پراکندگی و فقدان هدف و جهت معین می‌کند. اشتات مقابل جمیع است [نور 61 (24:61) و حشر 14 (59:14) ] و گوناگونی را مورد نظر دارد، مثل گونه‌های متنوع گیاهان در طبیعت [نَباتٍ شَتّیٰ- طه 53 (20:53) ] یا پراکندگی و گوناگونی مردم در روز قیامت [یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِیُرَوْا أَعْمَالَهُمْ- زلزله 6 (99:6) ]. گویا زمستان را از آن روی «شتاء» گفته‌اند که بر و بار و برگ درختان جدا و در طبیعت پراکنده می‌شود.
انسان برخلاف گیاهان و حیوانات، که مطابق هدایت طبیعی و غریزی عمل می‌کنند، به دلیل «اختیار» و حق انتخابی که خدا به او عنایت کرده، تلاشهایش برحسب انگیزه‌ها و اهدافی که دارد متفاوت است، همچون تناوب و تضاد شب و روز، نور و ظلمت، گرما و سرما، پوشیده و آشکار و حرکت و سکون، که از درون چنین دوگانگی‌ها صورت‌های مختلف حیات در زمین پدید آمده است. علاوه بر آن، تاریخ تحولات حیات در کره زمین نشان می‌دهد که چرخه حیاتی پس از پیدایش زوجیت شتاب فوق‌العاده‌ای یافته است.
استعداد و اختیاری که به انسان عطا شده، انگیزه‌ها و اهداف گوناگونی را پدید می‌آورد و برحسب تشخیص و میزان تلاش در شوق رسیدن به آن، افکار و عقاید و صفاتی ظهور و بروز می‌کند که برخلاف حیوانات متمایز از هم بوده و در اصلاح و افساد، بخشش و بخل، تقوا و تجاوز، احسان و اسائه و... در تضاد با هم قرار می‌گیرند.